En son yazdığım iki blog yazısını ard arda okuyunca, aslında tamamen farklı konularda olsalar da, bir noktada iç içe geçtiklerini fark ettim.
Öncelikle sentez yapacağım iki yazıyı okumayanlar ve merak edenler için bir kolaylık yapalım:
İlk Yazı : Etki ve Tepki Meselesi
İkinci Yazı . Kitleleri anlamak
Kitle hareketlerini anlamaya ve yorumlamaya çalışırken farkettim ki; kitle halinde insanlar çok iyi işler de çok vahşi işler de yapabiliyorlar. Ancak konuyla ilgilenen tüm araştırmacıların birleştiği nokta, her nedense, genellikle davranış şekilllerinin "kötü" ya da vahşice olduğu yönünde. Birbirini parçalamaya hazır taraftar gruplarının durumundan bahsediyorum. Ya da aslında eğitimin ücretsiz olması için toplanan ama eylemin sonunda kendini, farkında bile olmadan, arabaların camlarını patlatıp dükkanları yakarken bulanlardan.
Peki ama neden?
Hem kitle hareketi araştırmalarının babası sayılan Gustave Le Bon (1841 - 1931), hem de 21. yüzyılın önemli psikiyatrlarından birisi olan Carl Jung konuyla ilgili birbirini destekleyen açıklamalar getirmişler:
"Aslında her insan taa ilk çağlardan beri içinde bir saldırma, yıkma ve yok etme dürtüsü taşır. Günümüz dünyasındaki izole edilmiş "birey" için bu tip dürtülerine göre hareket etmek çok tehlikelidir. Ancak kimliğinden kurtulduğu ve içinde "yok" olduğu bir kitleye karışınca hem bu tehlikeden, hem de sorumluluktan kaçmış olur."
İşte bu nokta, insanın içindeki canavarı serbest bıraktığı noktadır ve önceki yazıda da kısaca değindiğimiz gibi kitle ateş almaya çok yatkındır. Günlük hayatımızda hem saldırma iç güdümüzü hem de örneğin cinsellik gibi birçok temel içgüdümüzü kontrol altında tutarız. Ayrıca biliyoruz ki, hayatımızda tam olarak istediğimiz gibi gitmeyen herşey bizde bir iç tepki bırakır. Vermek isteyip de veremediğimiz her tepki, aldığımız her emir, istediğimiz işi yapmamak, istediğimiz hayat standartlarına ulaşamamak, kısacası, hayata dair her kırgınlık ve küskünlüğün birikimleri, fırsat bulduğunda patlamaya hazır bir volkan gibi içimizde durur. Ve kitle hareketleri bu volkanlar için harika bir ortam sunar.
Benzer durumu sanal alemde de görebilirsiniz. Karşısındakini fiziken görmeyen ve buna ihtimal de vermeyen, bu nedenle asıp kesen, atan tutan binlerce "klavye kahramanı" ile karşılaşmışsınızdır. Aralarında herkese ağzına geleni söyleyenler de, kendini olmadığı biri gibi gösterenler de, ahkam kesip ülkeyi kurtalarlar da vardır. İnsan bir cezai yükümlülük almayacağını ve bir riske girmediğini düşündüğünde içindeki "olmak istediği ya da bastırdığı insan" çıkıverir. Kitle hareketlerinin de patlamaya ve yıkıcı olmaya eğilimi bu "anonimlik" hissini her bireye vermesidir. Barmen hikayemizde içinde çok biriktiren barmen dostumuz en ağır tepkiyi bile normal bulmaya başlamıştı hatırlarsanız. Kitle içindeki insan da küçük bir tahrik ya da kıvılcımla birikmiş tüm kinini, sıkıntısını kusmaya hazır görünüyor.
Bu gerçekler ışığında bir noktayı daha vurgulamakta fayda var; istatistiklere ve genel şiddet eğilimine rağmen büyük katılımlı bir kitle hareketi yapan, mesajını verip sesini duyurmaya çalışan ve bunu yaparken hiçbir aşırılık göstermeyen hareketleri kutlamak gerekir. Hem gezi olaylarında hem de son zamanda yaşanan metal işçileri eylemlerinde, eylemcilerin temiz duruşu, işin içine siyaseti ve propagandayı sokmamaları ve şiddete mahal vermemeleri gerçekten önemli ve güzeldir.
Şöyle demişti çünkü güzel insan John Lennon:
”Olay şiddet kullanımına dönüştüğü zaman, sistemin oyununa geliyorsunuz demektir. Yerleşik düzen sizi kavgaya sokmak için kızdırmaya çalışacak, sakalınızı çekecek,yüzünüze fiske atacaktır. Çünkü, siz bir kere şiddete başvurduktan sonra sizle nasıl baş edeceklerini bilirler. Nasıl baş edeceklerini bilmedikleri tek şey, şiddet dışı eylemler ve mizahtır.”
John Lennon
Daha detaylı bilgi arayanlar için kitle şiddet eğilimini engellemenin yollarına adanmış bir de kitap buldum:
https://www.rienner.com/title/Preventing_Crowd_Violence
0 yorum:
Yorum Gönder